شرط بندی پاسکال
لز پاسکال، ریاضی دان و فیزیک دان و فیلسوف مشهور فرانسوی قرن هفدهم میلادی است. او شخصی خداباور بود که به دفاع از خداباوری پرداخت. فارغ از دیدگاههای منفی وی نسبت به پیامبر اسلام و دین اسلام، او “برهان شرطبندی” یا “شرطبندی پاسکال” را مطرح میکند که بسیار خواندنی است.
با اینکه او یک مسیحی معتقد است ولی این برهان را از موضع یک لا ادری “ندانمگرا” (Agnostic) یعنی کسی که به وجود خدا اطمینان ندارد بیان میکند.
طبق گفته نایجل واربرتون در Philosophy: the basic ، پاسکال با مطرح کردن این برهان، قصد دارد که مخاطبانش را قانع سازد بهترین تصمیم برای آنها باور به خداست.
پاسکال میگوید که اگر شما به خدا اعتقاد داشته باشید و او باشد شما به بهشت خواهید رفت و اگر نباشد، هیچ اتفاقی برای شما نخواهد افتاد. و خب اگر منکر وجود خدا باشید و باز خدا نباشد باز هیچ اتفاقی برای شما نخواهد افتاد، ولی اگر خدایی باشد به جهنم خواهند رفت.
برهان پاسکال برای من یادآور سخن مومن آل فرعون در سوره غافر (مومن) هست که ایمان خود را پنهان می داشت و خطاب به منکران دعوت موسی ع می گوید:
إِن يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِن يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُم بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ
اگر موسی (در دعوی پیامبری خود و در اینکه خدایی هست) دروغ بگوید دروغش گریبانگیر خودش هست ولی اگر راستگو باشد برخی از وعیدهایی که به شما میدهد به شما خواهد رسید.
شرطبندی پاسکال (pascal’s wager) مبحثی مفصلتر از این است که بیان کامل آن خارج از حوصله این صفحه و علم راقم این سطور است.
بسیاری از خداناباوران بر این برهان تاختهاند و مایکل مارتین استاد دانشگاه بوستون و خداناباور در کتاب خود “بیخدایی: توجیه فلسفی” (Atheism: a Philosophical justification) جوابی به برهان “شرطبندی پاسکال” میدهد.
به هر تقدیر بنده اطلاعات کافی درباره این ریاضیدان، فیزیکدان و فیلسوف فرانسوی ندارم. ولی چون این مطلب یعنی برهان “شرطبندی پاسکال” برای بنده جذاب و خواندنی بود از این رو چند خطی برای مخاطبین گرامی هم نوشتم.